Trẻ 5 tuổi có thể chơi cờ vua không - cách dạy chơi cờ vua cho trẻ em

Cờ vua là một trò chơi tuyệt vời để có thể dạy trẻ cách suy nghĩ, tư duy chiến lược và phân tích tình huống. Tuy nhiên, bắt đầu cho trẻ học chơi cờ vua từ bao nhiêu tuổi là câu hỏi mà nhiều cha mẹ đặt ra, khi một đứa nhỏ 5 tuổi thấy bố mẹ sắp xếp bàn cờ, nó bắt đầu tò mò và mong muốn bố mẹ cho nó chơi. Lúc đó, đa phần chúng ta sẽ nói rằng để con lớn hơn mới chơi được.

Tuy nhiên, liệu rằng trẻ em 5 tuổi đã có thể học chơi cờ vua hay chưa, nếu có thì nên dạy như thế nào để trẻ có thể tiếp thu tốt nhất. Hãy cùng Covua.net.vn tìm hiểu qua bài viết ngày hôm nay nhé!

 I. Trẻ em bao nhiêu tuổi thì có thể chơi cờ vua

Theo Tiến sĩ Alexey Root, cựu vô địch nữ Hoa Kỳ và là giảng viên cao cấp tại UT Dallas, trẻ em có thể làm quen và học chơi cờ vua sớm ngay từ khi 5 tuổi. Và thậm chí cô ấy còn viết một cuốn sách “Tư duy bằng cờ vua” với phụ đề “Dạy trẻ từ 5 đến 14 tuổi”.

Hiện nay, bắt đầu có nhiều trung tâm dạy cờ vua và nhận trẻ từ 5 tuổi hay thậm chí là 4 tuổi. Tuy nhiên, nếu các bậc cha mẹ có sự quan tâm về cờ vua có thể tự dạy cho con ở nhà, để con biết những điều cơ bản và đánh giá tính cách sở thích của con có thích hợp hay không trước khi đăng ký cho con một khóa học cờ vua.

II. Dạy trẻ em 5 tuổi chơi cờ vua như thế nào

Trẻ em 5 tuổi tò mò với nhất nhiều điều, và không có gì ngạc nhiên nếu như bé con nhà bạn thấy hứng thú với bộ cờ vua và muốn trải nghiệm nó. Vậy làm thế nào để dạy con nhỏ cách chơi cờ vua, chúng ta hãy  đầu với các khái niệm cơ bản như các quân cờ khác nhau và cách di chuyển mỗi quân cờ có thể thực hiện. Khi con bạn đã nắm vững thông tin đó, hãy bắt đầu chơi các phiên bản sửa đổi đơn giản của trò chơi cờ vua. Hãy để con bạn học theo tốc độ riêng của chúng và luôn khuyến khích và kiên nhẫn. 

Bạn muốn con mình phát triển niềm yêu thích với trò chơi này và coi cờ vua là một hoạt động thú vị.

1. Giới thiệu bàn cờ và quân cờ

a. Giải thích bàn cờ vua

•  Bàn cờ vua có 8 hàng và 8 cột. Có tổng cộng 64 ô vuông. Một nửa số hình vuông có màu sáng và một nửa số hình vuông có màu tối;
• Nếu không có bàn cờ, bạn có thể vẽ lên giấy hoặc bảng;
• Nếu bàn cờ của bạn chưa có số sẵn hoặc đang vẽ trên giấy, bạn có thể đánh số các ô vuông ngang từ 1 đến 8 và viết chữ cái cho các ô vuông dọc từ “a” đến “h” để sử dụng khi dạy.

b. Giải thích về các quân cờ

Giải thích về quân Tốt, Mã, Xe, Tượng, Vua và Hậu. Lưu ý sự khác biệt trong cách mỗi quân cờ trông như thế nào.

• Mã thường trông giống như một con ngựa.
• Tượng trông giống như một chiếc mũ.
• Vua là quân quan trọng nhất vì mục tiêu của trò chơi là chiếu hết vua của đối phương.
• Chỉ ra sự khác biệt về hình dáng của quân Hậu và quân Vua
• Xe còn được gọi là lâu đài.

• Đặt các mảnh lên bảng để trẻ có thể nhìn thấy vị trí thích hợp.

c. Giải thích cách di chuyển của các quân cờ

Đi qua từng quân cờ và giải thích cách mỗi quân cờ di chuyển trên bảng. Hãy chắc chắn rằng trẻ hiểu được một phần trước khi bạn chuyển sang phần tiếp theo.

• Tốt có thể di chuyển hai ô kể từ vị trí ban đầu của nó, nhưng sau đó chỉ được một ô. Tốt chỉ có thể bắt được quân khi nó di chuyển theo đường chéo và không bao giờ có thể di chuyển lùi lại.
• Quân mã là quân duy nhất có thể nhảy qua quân khác. Nó di chuyển theo hình chữ “L”. Nó có thể di chuyển 2 khoảng trắng theo chiều ngang rồi một khoảng trắng theo chiều dọc hoặc nó có thể di chuyển 2 khoảng trắng theo chiều dọc rồi một khoảng trắng theo chiều ngang.
• Tượng có thể di chuyển theo đường chéo và bất kỳ số ô vuông nào.
• Xe có thể di chuyển bất kỳ số ô nào về phía trước, phía sau hoặc theo chiều ngang. Xe không thể di chuyển theo đường chéo.
• Hậu có thể di chuyển theo bất kỳ hướng nào và bất kỳ số ô vuông nào. Nó là một trong những phần mạnh mẽ nhất.
• Vua có thể di chuyển một ô theo bất kỳ hướng nào, nhưng hai vua không bao giờ có thể ở cạnh nhau.

d. Giới thiệu cách thiết lập 1 bàn cờ

Hãy bày một bàn cờ với tất cả các quân cờ. Con bạn sẽ có thể xác định từng phần theo tên. Sau khi họ đã đặt tên xong, hãy bắt đầu tập trung vào chuyển động mà mỗi tác phẩm tạo ra. Nếu bạn đang sử dụng phương pháp tọa độ, đây là cách thiết lập bàn cờ:

• Mỗi người chơi được 8 quân tốt nằm ở hàng thứ 2 và thứ 7
• Xe đài nằm ở cột A và H của hàng 1 và 8.
• Hậu nằm ở cột D của hàng 8 và 1.
• Tượng nằm ở cột C và F của hàng 8 và 1.
• Các hiệp sĩ ở cột B và G của hàng 8 và 1.
• Vua ở cột E của hàng 8 và 1.

2. Bắt đầu chơi những ván cờ đơn giản

a. Ván cờ chỉ có quân tốt

Lập bàn cờ chỉ có quân tốt. Mục tiêu của trò chơi là di chuyển càng nhiều quân tốt của bạn sang phía bên kia bàn cờ càng tốt. Nếu hai con tốt gặp nhau và không thể di chuyển thì chúng sẽ bị mắc kẹt. Nhắc trẻ rằng quân tốt chỉ có thể di chuyển về phía trước một ô trừ khi nó bắt được quân tốt của đối phương. Và nó bắt quân theo đường chéo.

• Một mục tiêu thay thế của trò chơi có thể là xem ai có thể di chuyển một con tốt sang phía bên kia trước.
• Nhắc trẻ rằng quân tốt trắng đi trước và quân tốt có thể đi hai ô trong nước đi đầu tiên.
• Điều này giúp trẻ làm quen với việc chơi với những con tốt.

b. Thêm các quân tượng vào trò chơi

Khi trẻ đã nắm bắt tốt chuyển động của quân tốt, hãy thêm quân tượng vào trò chơi. Mục tiêu của trò chơi vẫn như cũ. Nhắc trẻ rằng quân tượng chỉ có thể di chuyển theo đường chéo.

• Sử dụng những quân tốt để bảo vệ quân tượng;
• Quyết định thời điểm tốt nhất để thả quân tượng của họ ra trước quân tốt của họ.
• Đưa quân tượng của họ đứng sau quân tốt của đối thủ.
• Hiểu những hạn chế đi kèm với việc chỉ được phép di chuyển quân tượng theo đường chéo.

c. Thêm quân xe vào bàn cờ

Đặt quân xe, quân tượng và quân tốt lên bàn cờ. Mục tiêu vẫn là đưa một con tốt sang phía bên kia của bàn cờ. Nhắc trẻ rằng quân Xe có thể di chuyển bất kỳ số ô nào theo chiều dọc hoặc chiều ngang, nhưng nó không thể nhảy thêm quân khác.

• Trẻ nên học được tầm quan trọng của việc giữ quân cho đến khi kết thúc trò chơi.
• Ở giai đoạn này, trẻ cũng nên bắt đầu nhận thấy sự khác biệt giữa việc ăn quân của đối thủ và chiến thắng trong trò chơi thực sự.

d. Thêm quân mã lên bàn cờ

Cho phép trẻ di chuyển các quân mã trên một tấm bảng trống. Chuyển động “L” rất độc đáo và có thể mất một chút thời gian. Chọn một vị trí trên bảng mà trẻ cần đưa quân mã tới. Yêu cầu họ suy nghĩ về số lần di chuyển có thể thực hiện để đạt được điều đó.

• Khi trẻ đã cảm thấy quen thuộc với các quân mã, hãy thêm các quân tốt vào và chơi một trò chơi như bạn đã làm với các quân cờ khác.

e. Chơi ván cờ với quân mã, quân xe, quân tượng và quân tốt

Thiết lập bảng với tất cả các mảnh này. Mục tiêu vẫn là giành được quân tốt cho bên kia trước. Đây là một trò chơi phức tạp nhưng con bạn nên sẵn sàng tham gia vì quá trình xây dựng dần dần.

• Trẻ nên bắt đầu học các mẫu khác nhau và cách các mảnh ghép phối hợp với nhau.
• Nếu con bạn gặp khó khăn, hãy quay lại với một số trò chơi đơn giản hơn. Con bạn nên tiến bộ qua từng giai đoạn theo tốc độ riêng của mình.

f. Chơi ván cờ với quân hậu, vua, quân tốt và xe

Trò chơi này cho phép bạn giới thiệu khái niệm chiếu và chiếu tướng. Kiểm tra có nghĩa là nhà vua đang gặp nguy hiểm. Chiếu hết có nghĩa là vua không thể di chuyển đi đâu được nữa. Chỉ thêm 4 con tốt cho mỗi người chơi vào trò chơi.

• Nhắc con bạn rằng quân trắng luôn đi trước và khi trẻ bỏ tay ra khỏi quân cờ thì nước đi của trẻ sẽ kết thúc.
• Tập trung vào các chuyển động mà quân vua và quân hậu có thể thực hiện.

g. Chơi ván cờ hoàn chỉnh

Nếu con bạn cảm thấy quen thuộc và dễ dàng với chuyển động của từng quân cờ, hãy cho trẻ chơi một ván cờ đầy đủ. Mục tiêu của trò chơi này là bắt được vua của đối phương. 

• Hãy nhắc con bạn rằng việc bắt một con tốt ở phía bên kia sẽ chỉ giúp chúng có được quân hậu;
• Một lần nữa, nếu con bạn muốn quay lại những trò chơi đơn giản hơn, hãy cho phép chúng làm như vậy.

3. Giải thích về những quy tắc đặc biệt

a. Thăng cấp

Một con tốt được thăng cấp khi nó đến phía bên kia của bàn cờ. Nó sẽ trở thành quân hậu, quân xe, quân tượng hoặc quân mã. Khi quân tốt đến phía bên kia, bạn có thể thay thế nó bằng quân bạn chọn. Những con tốt thường được thăng cấp lên quân hậu.

• Bạn có thể có nhiều hơn một quân hậu trên bàn cờ.
• Bạn có thể nói với con bạn rằng, "Nếu con tốt của con tiến sang phía bên kia của bàn cờ, nó có thể trở thành một quân khác. Con có thể chọn quân mà bạn biến nó thành. Hậu thường là quân tốt nhất."

b. En passant - “bắt tốt qua đường”

En passant xảy ra khi người chơi di chuyển quân tốt hai ô ở nước đi đầu tiên và quân tốt ở cạnh quân tốt của đối phương. Nếu điều này xảy ra, đối thủ có thể sử dụng quân tốt của họ để bắt quân tốt của bạn. Đối thủ của bạn phải bắt con tốt của bạn trong nước đi tiếp theo. Nếu con tốt không bị bắt trong nước đi tiếp theo, con tốt của bạn có thể ở lại.

• Động thái này có thể không bao giờ xảy ra một cách tự nhiên. Hãy lập bảng để chứng minh điều này xảy ra như thế nào.
• Một con tốt không bao giờ có thể được phong làm vua.

c. Nhập thành 

Nhập thành bao gồm việc di chuyển vua và xe cùng một lúc. Nếu không có gì giữa vua và xe và cả hai quân chưa được di chuyển thì nước đi này có thể xảy ra. Vua di chuyển hai khoảng trống về phía lâu đài và sau đó lâu đài nhảy sang phía bên kia của nhà vua.

• Vua và xe phải ở vị trí ban đầu để nhập thành;
• Bạn không thể nhập thành nếu vua đang bị chiếu.

III. Những lưu ý khi dạy chơi cờ vua cho trẻ 5 tuổi

1. Làm cho việc học trở lên thú vị

Nói về các quân cờ như thể họ là những người lính trong một cuộc chiến và mô tả trò chơi như một trận chiến. Bạn cũng có thể tạo toàn bộ cốt truyện xung quanh trận chiến để tăng thêm sự phấn khích.

2. Thường xuyên khích lệ

Hãy khen ngợi con bạn khi chúng hoàn thành điều gì đó. Nó không quan trọng nếu nó lớn hay nhỏ. Kiểm tra quân vua và sắp xếp bàn cờ một cách chính xác đều là những thành tựu. 

• Hãy khuyến khích ngay cả khi con bạn làm không tốt “Cho dù con chưa thắng nhưng con đã có những nước đi rất đẹp”

3. Cho phép mắc sai lầm

Chơi và dạy cho trẻ em các quy tắc trong khi chơi. Sửa chúng nếu các con thực hiện sai. Hãy để các con thực hiện một vài động tác để khuyến khích họ. Hãy cố tình mắc những sai lầm ngớ ngẩn và cho bé cơ hội thắng một vài ván.

• Khi con bạn đã nắm vững các bước cơ bản, việc học sẽ đến từ việc vui chơi và trải nghiệm các tình huống khác nhau.
• Nhấn mạnh rằng việc học là một quá trình suốt đời và họ luôn có thể cải thiện trò chơi của mình

Như vậy có thể nói rằng, trẻ em từ 5 tuổi đã có thể bắt đầu học và xây dựng niềm đam mê với bộ môn đầy thử thách và thú vị này. Chúc cha mẹ và các con có những phút giây học tập và giải trí tuyệt vời bên nhau.

Đừng quên truy cập vào Bộ sưu tập cờ vua của Covua.net.vn để chọn bộ cờ vua ưng ý bắt đầu với sở thích của mình nhé!

Hotline tư vấn: 0906 018 559/ 0979 362 737.