Giải Mã Các Thuật Ngữ Cờ Vua Thường Gặp: Chiếu, Chiếu Hết, Nhập Thành Là Gì?

Khi bước vào thế giới cờ vua đầy mê hoặc, bạn sẽ nhanh chóng gặp phải những thuật ngữ nghe có vẻ "hàn lâm" như "Chiếu", "Chiếu Hết" hay "Nhập Thành". Đây không chỉ là những từ ngữ đơn thuần, chúng là "linh hồn" của các quy tắc, quyết định sự an nguy của Vua và cục diện của cả ván cờ.

Việc không hiểu rõ các thuật ngữ này giống như ra trận mà không biết luật chơi. Đừng lo lắng! Bài viết này sẽ là cuốn "từ điển" chi tiết, giúp bạn giải mã các thuật ngữ cờ vua thường gặp một cách đơn giản và dễ nhớ nhất, là hành trang không thể thiếu cho mọi "tân thủ".

1. Chiếu (Check) - Lời Cảnh Báo Đầu Tiên

Chiếu là gì?

"Chiếu" (tiếng Anh: Check) là tình huống Vua của một bên đang bị một quân cờ của đối phương tấn công trực tiếp. Nói một cách đơn giản, nếu bạn không di chuyển Vua trong nước đi tiếp theo, Vua sẽ bị bắt.

• Ví dụ: Xe của đối phương di chuyển đến cùng hàng ngang với Vua của bạn. Lúc này, Vua của bạn đang bị "Chiếu".
• Mục đích: Chiếu là một lời cảnh báo, một nước đi mang tính tấn công, buộc đối phương phải ngay lập tức ưu tiên việc bảo vệ Vua.

Khi bị Chiếu, bạn phải làm gì?

Khi Vua của bạn bị đối phương Chiếu, bạn bắt buộc phải hóa giải tình trạng này ngay lập tức bằng một trong ba cách sau:

1. Chạy Vua (Move): Di chuyển Vua đến một ô cờ an toàn, không bị quân nào của đối phương kiểm soát.
2. Lấy quân cản (Block): Dùng một quân cờ khác của bạn đặt vào giữa Vua và quân đang Chiếu để chặn đường tấn công (Cách này không áp dụng khi bị Mã chiếu vì Mã có thể nhảy qua đầu quân cờ).
3. Bắt quân đang Chiếu (Capture): Dùng Vua hoặc một quân cờ khác của bạn để ăn chính quân đang tấn công Vua.

Nếu bạn không thể thực hiện bất kỳ cách nào trong ba cách trên, điều đó sẽ dẫn đến thuật ngữ quan trọng nhất...

2. Chiếu Hết (Checkmate) - Dấu Chấm Hết Cho Ván Cờ

Chiếu Hết là gì?

"Chiếu Hết" (tiếng Anh: Checkmate), hay thường được gọi thân mật là "hết cờ", chính là mục tiêu tối thượng của một ván cờ vua. Đây là tình huống Vua của một bên bị Chiếu và không có bất kỳ nước đi hợp lệ nào để thoát khỏi việc bị Chiếu (không thể chạy, không thể cản, và không thể bắt quân đang chiếu).

• Kết quả: Khi một bên bị Chiếu Hết, ván cờ ngay lập tức kết thúc. Người thực hiện được nước Chiếu Hết là người chiến thắng.
• Phân biệt Chiếu và Chiếu Hết:
  • Chiếu: Là một lời đe dọa, ván cờ vẫn tiếp tục.
  • Chiếu Hết: Là dấu chấm hết, ván cờ kết thúc ngay lập tức.

Mọi chiến thuật, mọi kế hoạch trong cờ vua đều hướng đến cái đích cuối cùng này: đặt Vua đối phương vào thế Chiếu Hết.

3. Nhập Thành (Castling) - Nước Đi "2 Trong 1" Đầy Chiến Lược

Nhập Thành là gì?

"Nhập Thành" (tiếng Anh: Castling) là một nước đi đặc biệt và vô cùng quan trọng trong cờ vua. Đây là nước đi duy nhất mà bạn được phép di chuyển hai quân cờ cùng một lúc: Vua và Xe.

• Mục đích: Nước đi này có hai mục tiêu chiến lược lớn:
  1. Bảo vệ Vua: Đưa Vua từ trung tâm bàn cờ (nơi dễ bị tấn công) vào một góc an toàn hơn, được che chắn bởi các quân Tốt.
  2. Phát triển Xe: Đưa Xe từ góc bàn cờ ra vị trí "chiến đấu", sẵn sàng kiểm soát các cột mở.

Luật Nhập Thành như thế nào?

Để thực hiện nước Nhập Thành, bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt các điều kiện sau:

• Đây phải là nước đi đầu tiên của cả Vua và Xe tham gia nhập thành (chúng chưa từng di chuyển trước đó).
• Giữa Vua và Xe không được có bất kỳ quân cờ nào khác.
• Vua không được đang bị Chiếu.
• Vua không được di chuyển vào hoặc đi qua ô cờ đang bị quân đối phương kiểm soát.

Có hai kiểu Nhập Thành:

1. Nhập thành gần (Kingside castling): Vua di chuyển 2 ô về phía cánh Vua (cánh có ít ô trống hơn), và Xe nhảy sang ô bên cạnh Vua.
2. Nhập thành xa (Queenside castling): Vua di chuyển 2 ô về phía cánh Hậu (cánh có nhiều ô trống hơn), và Xe nhảy sang ô bên cạnh Vua.

Mở Rộng: Một Vài Thuật Ngữ Quan Trọng Khác

Ngoài ba thuật ngữ trên, người mới chơi cũng nên làm quen với:

• Hòa Cờ (Draw): Ván cờ kết thúc mà không có người thắng, người thua. Có nhiều loại hòa cờ, phổ biến nhất với người mới là Hòa Pat (Stalemate) - khi đến lượt một bên đi nhưng Vua của họ không bị chiếu và họ không có bất kỳ nước đi hợp lệ nào khác.
• Bắt Tốt Qua Đường (En Passant): Một luật bắt Tốt đặc biệt chỉ xảy ra ngay sau khi quân Tốt của đối phương tiến 2 ô ở nước đi đầu tiên và đáp xuống ngay cạnh Tốt của bạn.

Lời Kết

Việc nắm vững các thuật ngữ "Chiếu", "Chiếu Hết", "Nhập Thành" chính là bước đầu tiên để bạn từ một người quan sát trở thành một người chơi thực thụ. Chúng là ngôn ngữ của bàn cờ, giúp bạn đọc vị các tình huống, xây dựng chiến thuật và cảm nhận được vẻ đẹp trí tuệ của môn thể thao này.

Giờ đây, khi nghe ai đó hô "Chiếu!", bạn sẽ không còn bỡ ngỡ mà biết chính xác mình cần làm gì. Chúc bạn có những giờ phút thú vị và những ván cờ ngày càng tiến bộ!

Đừng quên chuẩn bị cho mình một bộ cờ vua ưng ý để làm động lực chơi cờ mỗi ngày. Tham khảo ngay bộ sưu tập cờ vua tại ĐÂY.

Hotline: 0906 018 559/ 0979 362 737.